در سرزمینی که هر سال حدود ۲۰ هزار نفر در جاده‌ها جان می‌بازند، تاریکی دیگر فقط فقدان نور نیست؛ نشانه‌ای از غفلت، بی‌نظمی و بی‌مسئولیتی جمعی است. بخشی از این آمار تلخ به‌طور مستقیم با نبود روشنایی کافی در معابر شهری و جاده‌های برون‌شهری پیوند دارد؛ جایی که زندگی انسان‌ها در تاریکی محض پایان می‌یابد، تنها به این دلیل ساده که چراغی روشن نبوده است.
تأمین روشنایی درون‌شهری برعهده شهرداری‌ها و در جاده‌های برون‌شهری برعهده سازمان راهداری است، اما در عمل بسیاری از محور‌های پرتردد کشور شب‌ها در تاریکی فرو می‌روند. این خاموشی فقط خطر تصادف را افزایش نمی‌دهد، بلکه خود به عاملی بازدارنده برای حضور پلیس، امدادگران و حتی رانندگان قانون‌مدار تبدیل می‌شود.
رئیس پلیس‌راه کشور به‌تازگی از آغاز طرح ضربتی برخورد با خودرو‌های دارای نقص در سیستم روشنایی خبر داده است؛ اقدامی درست و لازم برای ارتقای ایمنی تردد. اما این طرح هرچند ضروری، اما کافی نیست، چراکه وقتی جاده‌ها و معابر در تاریکی مطلق هستند، حتی سالم‌ترین چراغ خودرو هم نمی‌تواند جلوی فاجعه را بگیرد. حضور مقطعی مأموران در شب نیز به‌تنهایی بازدارنده نخواهد بود؛ ایمنی پایدار نیازمند روشنایی پایدار است.
ایران با بیش از ۳۲۷ هزار کیلومتر راه برون‌شهری و بیش از ۴۵۷ هزار کیلومتر معابر شهری، یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های ترافیکی جهان را دارد. در این پهنه وسیع، سالانه حدود ۶۰۰ میلیارد کیلومتر پیمایش توسط خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها انجام می‌شود. با این حجم عظیم تردد، هر تاریکی در مسیر می‌تواند به بهای جان ده‌ها نفر تمام شود.
واقعیت این است که چراغ‌های خاموش جاده‌ها امروز نشانه ضعف مدیریت شهری و برون‌شهری است. میلیارد‌ها تومان از محل جریمه‌های رانندگی به حساب سازمان راهداری و شهرداری‌ها برای ایمن‌سازی مسیر‌ها و نصب روشنایی و علائم واریز می‌شود، اما سهم آن در کاهش تصادفات محسوس نیست. اگر حتی بخشی از این بودجه صرف تعمیر چراغ‌های معابر و تأمین روشنایی مسیر‌های پرحادثه می‌شد، شاید امروز هزاران خانواده داغدار نمی‌شدند.
در چنین شرایطی، وقت آن رسیده که دستگاه قضایی نیز به‌عنوان ضامن اجرای قانون وارد عمل شود. همان‌گونه که راننده‌ای به‌دلیل نقص فنی خودرو جریمه یا ماشینش توقیف می‌شود، متولیان تاریکی معابر نیز باید پاسخگو باشند. گزارش‌های پلیس درباره مسیر‌های تاریک باید مبنای اقدام قضایی قرار گیرد و شهرداری‌ها و سازمان راهداری در برابر جان‌هایی که در سایه بی‌توجهی‌شان از دست می‌رود، مسئول شناخته شوند.
از سوی دیگر، همه شهروندان نیز در این زنجیره نقش دارند. هر راننده موظف است پیش از حرکت از سلامت چراغ‌های خودرو، راهنما و چراغ ترمز اطمینان حاصل کند. چراغ سالم، فقط وسیله دیدن نیست، نشانه احترام به جان دیگران است.
امروز جامعه علمی کشور و متخصصان ایمنی ترافیک به‌خوبی می‌دانند که «دیدن و دیده شدن»، اصل بنیادین رانندگی ایمن است. روشنایی مناسب می‌تواند تا ۳۰ درصد احتمال بروز تصادف را کاهش دهد و تاریکی، خطای انسانی را چند برابر می‌کند و هر نقطه تاریک در نقشه جاده‌ها می‌تواند به نقطه‌ای سیاه در آمار مرگ‌ومیر تبدیل شود.
روشن نگه داشتن جاده‌ها فقط یک اقدام فنی نیست؛ یک ضرورت انسانی است. تا زمانی که چراغ‌های معابر خاموش بمانند، چراغ زندگی در خانه‌های بسیاری خاموش خواهد شد.
